ÇeÅŸitli platformlarda bizlere ilettiÄŸiniz hukuki sorularınızı derledik ve belirli baÅŸlıklarda gruplandırdık. ÇeÅŸitli illerde ÖSÖB-DER üyelerine yardımcı olan deÄŸerli avukatlarımızın bu sorulara verdikleri yanıtlarıyla birlikte sizlere sunuyoruz.
Ancak belirtmeliyiz ki, biz öÄŸretmenler haklarımızı yasal düzenlemelerle elde ettikten sonra bile hukuki mücadelelerle yasal haklarımızın peÅŸine düÅŸmek durumunda kalacağız. Åžu anda bile var olan pek çok yasal hakkımızı hukuki giriÅŸimlerde bulunmadığımız için koruyamadığımızı ve hak kayıpları yaÅŸadığımızı görüyoruz. Bu nedenlerle hak kaybı yaÅŸayanlarımız dava açma kararlılığıyla avukatlarımıza baÅŸvurabilir.
Sorularınız ve Cevapları
SORU : Pandemi sürecinde uzaktan/yüz yüze çalıştım fakat sigortam hiç yatmadı ve KÇÖ’den faydalandırıldım. Haklarım nelerdir?
CEVAP :
Bir iÅŸyerinde çalışan tüm iÅŸçilerin yasal zorunluluk gereÄŸi sigortalı olması ÅŸarttır. Ä°ÅŸçi çalıştığı süre boyunca iÅŸveren tarafından sigortası ödenmelidir. Yapılan çalışmanın yüz yüze veya uzaktan yapılması önemli deÄŸildir. Temel olarak iÅŸçinin yapmış olduÄŸu çalışmanın süresi önem arz etmektedir. ÖÄŸretmen çalışan, kurumla yapmış olduÄŸu sözleÅŸmede belirlenen saat kadar ders anlatmış olmasıyla iÅŸ sözleÅŸmesinden doÄŸan borçlarını yerine getirmiÅŸ kabul edilir. Dolayısıyla sözleÅŸmede belirlenen ücrete de hak kazanır. Bu kapsamda uzaktan çalışmış da olsa sigortasının tam olarak yatırılması gerekmektedir.
Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma ÖdeneÄŸi Hakkında Yönetmelik’in 3. Maddesinde “üç ayı geçmemek üzere 4447 sayılı Kanunun Ek 2 nci maddesinde sayılan gerekçelerle; iÅŸyerinde uygulanan çalışma süresinin, iÅŸyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılmasını veya süreklilik koÅŸulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması” olarak tanımlanmakta olan kısa çalışma; Koronavirüs salgını sebebiyle iÅŸyerinde faaliyetin durması halinde baÅŸvurulabilecek bir kanuni düzenlemedir. Zira Yönetmelik’in 3/h maddesinde zorlayıcı sebepler “Ä°ÅŸverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar” olarak ifade edilmiÅŸtir.
Yasal düzenlemeler ışığında, KÇÖ’den faydalandırılan iÅŸçinin iÅŸ sözleÅŸmesinde yer alan haftalık çalışma saatinin en az üçte biri oranında daha az çalışıyor olması gerekmektedir.
Ä°ÅŸverenlerin hukuka aykırı olarak Kısa Çalışma ödeneÄŸine baÅŸvurması olaÄŸan bir durumdur. Bu durumda uzaktan veya yüz yüze çalışan iÅŸçinin, Alo 170 hattı ve CÄ°MER üzerinden veya bulunduÄŸu il/ilçedeki SGK merkezine doÄŸrudan iÅŸyerinin KÇÖ’den yararlanma kriterlerine uygun olmadığını belirten bir ÅŸikâyet oluÅŸturması gerekmektedir.
Bunun yanında sigorta primlerinin eksik yatırılması (çalışılan gün sayısının veya ücretin gerçeÄŸe aykırı olması) 4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu'nun 24/II-e maddesi gereÄŸince, iÅŸçinin iÅŸ akdini haklı nedenle fesih nedenleri arasındadır. Bu kapsamda KÇÖ gerekçe gösterilerek eksik gösterilen sigorta günleriniz ve eksik ödenen ücretiniz için dava açma hakkınız vardır.
SORU : Pandemi de uzaktan eÄŸitim yaptık bize verilen KÇÖ’ler kurum tarafından kendilerine geri iadesi istendi. Ne yapmalıyım?
CEVAP :
Hesabınıza yatırılan kısa çalışma ödeneÄŸinin kurum tarafından sizden istenmesi normal ÅŸartlarda mümkün deÄŸildir. Ancak kısa çalışmadan yersiz yararlanma durumunda SGK tarafından yatırılan KÇÖ’nün iÅŸverenden geri istenmesi söz konusu olabilir. Yersiz yararlanma; çalışma saatlerinin deÄŸiÅŸmesi, kısa çalışmaya baÅŸvurulan personelin rapor alması, KÇÖ’den yararlanan iÅŸçinin baÅŸka bir iÅŸyerinde çalışmaya baÅŸlaması gibi örneklendirilebilir. Bu noktada fazla ödenmiÅŸ KÇÖ’ler (iÅŸverenin kusuru bulunmaması halinde) sizden geri alınabilir.
Ä°ÅŸverenin yatırılan kısa çalışma ödeneÄŸini geri istemesi durumunda, öncelikle size ödenen yersiz bir ödeme olup olmadığını kontrol etmeniz gerekir. Bunun yanında SGK aracılığı ile iÅŸverene verilmiÅŸ geri ödeme talimatı olup olmadığını sorgulamanızda fayda vardır.
SORU : SözleÅŸme sürem bitmeden kurum ihtiyacı olmadığını söyleyerek, iÅŸten çıkarılmalar yasak diye istifamı istiyor, etmezsem yaptırımı var mıdır? Ücretsiz izin ve KÇÖ hakkım yasak bitene kadar devam eder mi?
CEVAP :
SözleÅŸme süresi bitmeyen iÅŸçiden zorla istifa mektubu alınması hukuka aykırıdır. Ä°ÅŸverenin böyle bir yasal hakkı olmadığı gibi, imzalamayan iÅŸçilere yaptırım uygulama yetkisi de yoktur. SözleÅŸmenizin süresi dolana kadar kısa çalışma ödeneÄŸinden yararlanabilirsiniz. Yine iÅŸveren tarafından ücretsiz izine çıkarılabilirsiniz. Ancak sözleÅŸmede yer alan sürenin sona ermesi ile iÅŸ sözleÅŸmeniz sona erecektir. SözleÅŸmenizin sona ermesiyle kısa çalışma ödeneÄŸinden faydalanmanız da sona erecektir.
SORU : SözleÅŸme imzaladık, bir süre çalıştık fakat resmiyette henüz gösterilmemiÅŸim ve akabinde iÅŸten çıkartıldım. Nereye ÅŸikâyet etmeliyim hakkım var mı?
CEVAP :
Bir iÅŸyerinde çalıştırılan bütün iÅŸçilerin sigortalı olarak çalışması kanunen zorunludur. Uzaktan çalışma veya yüz yüze çalışma yapmak bakımından herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. Sigortasız olarak çalıştığınız iÅŸyerinde hâlihazırda çalışmıyorsanız hizmet tespiti davası açmanız gerekmektedir. Ä°ÅŸçilik alacakları ve sözleÅŸmenin erken feshinden kaynaklanan alacaklarınız ise ayrı bir iÅŸçilik alacağı davasına konu olacaktır.
Sigortasız iÅŸçi çalıştırmanın idari para cezası da bulunmaktadır. Alo 170 hattından veya CÄ°MER üzerinden sigortasız iÅŸçi çalıştıran kurumları ihbar etmek mümkündür.
SORU : Ä°ÅŸe baÅŸladıktan sonra okullar açılana kadar çalıştık fakat giriÅŸimiz okulların açılmasıyla baÅŸladı, önceki çalışmalarımızın karşılığında ödeme ve sigorta yok. Åžikâyet edebilir miyim?
CEVAP :
Öncelikle iÅŸyerinde yapmış olduÄŸunuz çalışmanın hukuka uygun delillerle ispatlanabilir olması gerekmektedir. GeçmiÅŸ tarihli çalışmalarınızın tespiti için hizmet tespiti davası açılmalıdır.
Ayrıca sigortasız çalıştığınız döneme iliÅŸkin tarafınıza ödenmeyen iÅŸçilik alacakları (ücret, fazla çalışma ücreti vb.) için iÅŸveren rızaen ödeme yapmıyorsa dava açmanız gerekmektedir. Henüz hizmet tespiti davası açmadıysanız veya hizmet tespiti davanız sonuçlanmadıysa, bu iÅŸçilik alacağı davası içerisinde de çalışmış olduÄŸunuz süreyi delilleri ile ispatlamanız gerekmektedir.
BulunduÄŸunuz il/ilçe merkezindeki SGK’ya giderek, Alo 170 hattından veya CÄ°MER üzerinden sigortasız iÅŸçi çalıştıran kurumları ihbar etmek mümkündür.
SORU : Maaşım asgari ücret olarak bankaya yatıyor üzerini elden tamamlıyorlar. Ne yapmalıyım?
CEVAP :
Ücreti kayıtlarda düÅŸük gösterilen iÅŸçi çalışmaya devam ediyorsa ALO170’i arayarak ya da CÄ°MER’e baÅŸvurarak bu konuda bir denetim yapılmasını isteyebilir. BaÅŸvuru sırasında varsa delillerini ve beyanına baÅŸvurulmasını istediÄŸi çalışanları belirtmesi iÅŸçinin lehinedir.
Ücreti kayıtlarda düÅŸük gösterilen iÅŸçi iÅŸten ayrılmışsa arabuluculuk baÅŸvurusunda ya da dava dilekçesinde söz konusu durumu belirterek haklarının gerçek ücret düzeyinden ödenmesini talep etmelidir.
SORU : SözleÅŸme sürem bitti ve yenilenmeyecek. Ä°ÅŸsizlik maaşı hakkım var mı?
CEVAP :
Belirli süreli iÅŸ sözleÅŸmesi, süresi sonunda kendiliÄŸinden sona eren iÅŸçi son 3 yılda 600 gün primi varsa iÅŸsizlik ödeneÄŸi alabilir.
SORU : Hamileyim yasal izinlerim neler? Ä°ÅŸyerim kendi istifamı vermemi istiyor ve çıkarılmak yasak. Rapor alsam izinli olduÄŸum zamanları maaşımdan kesme hakları var mı?
CEVAP :
Hamile olan çalışan kadınlar; yasa gereÄŸi 8 haftası doÄŸumdan önce, 8 haftası da doÄŸumdan sonra olmak üzere toplam 16 hafta doÄŸum izni kullanıyorlar. DoÄŸum izni hesaplanırken hamilelik süresi 40 hafta üzerinden baz alınıyor. Ä°ÅŸçi istifa etmeye kesinlikle zorlanamaz. DoÄŸum iznine çıkan kadın çalışanın maaşı, çalıştığı ÅŸirket tarafından ödenmez. Kadın çalışanın 16 haftalık doÄŸum raporu sırasında alacağı maaşı SGK öder. Bu dönemdeki ücretinizin 2/3′ünü SGK size “doÄŸum parası” ya da “analık geçici iÅŸ göremezliÄŸi” adı altında öder.
SORU : Hangi durumlarda ihtar çekebilirim?
CEVAP :
Her türlü hukuki iÅŸlemlerde muhatabına kanun, sözleÅŸme, örf ve adetten doÄŸan hak ve isteklerin yazılı ÅŸekilde bildirilmesi veya haber verilmesi için yapılan iÅŸlemlere denir. Yani hemen hemen her durum için ihtar çekebilirsiniz.
SORU : Ä°htar çektikten sonra feshim gerçekleÅŸene kadar mesaimi aksatırsam kurumun yaptırımı olur mu?
CEVAP :
Çekilen ihtarnamenin muhteviyatı derhal fesih hakkını kullanmaya yönelik ise iÅŸyerine gitmeyebilirsiniz. Ancak derhal feshi gerektirecek bir durum yoksa mesaiyi aksatmanız durumunda çalıştığınız kurum haklı nedenle sözleÅŸmeyi feshedebilir.
SORU : Kurum sözleÅŸmelere pandemiden sonra keyfi yaptırımı olan ve tazminata tabi maddeler koymuÅŸ. Olası bir hukuk sürecinde geçerliÄŸini var mıdır?
CEVAP :
2003 yürürlük tarihli Ä°ÅŸ Kanunu’muza göre, bu kanun ve iÅŸ mevzuatında iÅŸçilere tanınan hakları ortadan kaldıracak ve sınırlayacak hükümler konulamaz. Dolayısıyla tarafların imzası olsa bile, iÅŸçinin haklarını kanun aleyhine sınırlayan hükümler geçersizdir. Ä°ÅŸçi aleyhine konulabilecek ÅŸartlar da kanunda belirlenmiÅŸ olup iÅŸçi aleyhine konulan ÅŸartlar ANCAK kanunda sayılan ÅŸartlardan biri ise konulabilecektir.
Tazminata tabi maddeler, hukuk sistemimizde cezai ÅŸart olarak uygulama görmekte olup, iÅŸ kanununda bazı kısıtlamaları vardır. Ancak iÅŸçinin kanundan doÄŸan fesih hakkı gibi hakları cezai ÅŸart bahanesiyle ortadan kaldırılamaz, iÅŸçi haklarını kullanmamaya zorlanamaz.
SORU : Testim pozitif ve karantinada maaşım kesilecek dendi. Kurumun böyle bir hakkı var mı?
CEVAP :
Ä°ÅŸ kanunu 46. Maddesine göre 1 haftalık süre içinde kalan hekim raporuyla verilen hastalık izinleri, çalışılmış günler gibi hesaba katılır ve tam maaÅŸ verilir. Bu hastalık izinleri yıllık izinden mahsup edilemez. Dolayısıyla 1 haftayı aÅŸmayan hastalık izinlerinde maaÅŸ kesmek mümkün deÄŸildir. 1 haftayı aÅŸan hastalık izinleri ve karantina tedbirleri dolayısıyla verilen hastalık izinleri hakkında ek bir hüküm olmasa da iznin en az 1 haftalık kısmında maaşın ödenmesi gerekmektedir.
SORU : Testi pozitif olan öÄŸretmen ve öÄŸrenciler olmasına raÄŸmen kurum eÄŸitime devam edip hiçbir tedbir almıyor ve durumu gizliyor. Nereye ÅŸikâyet edebilirim?
CEVAP :
Söz konusu eylem halk saÄŸlığını tehdit etmekte olup, bu tür eylemler Ä°l SaÄŸlık MüdürlüÄŸü altında çalışan Ä°l Umumi Hıfzıssıhha Meclisi(kurulu)’ne bildirilebilir. Ä°linizin Ä°l SaÄŸlık MüdürlüÄŸü’ne giderek bildiriminizi yapabilir, ek bilgi alabilirsiniz, ÅŸikâyetinizi anonim yapmanızda fayda olacaktır.
SORU : Hala KÇÖ alıyoruz ama çalışıyoruz, sigortalarımız sıfır. Kurumumuza sorduÄŸumuzda geriye dönük yatırılacağı söyleniyor. DoÄŸru mu? Devletin böyle bir kararı var mı?
CEVAP :
Ä°ÅŸkur’un websitesinde;
“Ä°ÅŸçinin kısa çalışma ödeneÄŸi aldığı süre için genel saÄŸlık sigortası primleri ödenmektedir. Söz konusu dönemde kısa ve uzun vadeli sigorta primleri aktarılmaz. “
ÅŸeklinde açıklama getirilmiÅŸtir.
Dolayısıyla iÅŸçinin genel saÄŸlık sigortası primi ödenecektir. Ä°ÅŸverence ödenmese bile iÅŸ kanunu hükümlerine göre KÇÖ’den faydalanan iÅŸçi genel saÄŸlık sigortasından yararlanmaya devam edecektir.
Ä°ÅŸverence KÇÖ’ye baÅŸvurulmuÅŸ ancak çalışma süresi en az üçte bir oranında azaltılmamışsa iÅŸvereniniz KÇÖ ÅŸartlarına uymadığından standart çalışma usulleri uygulanmalı ve sigorta primi yatırılmalıdır.
5510 sayılı kanuna göre adına sigorta primi yatırılmayan dönemlerde prim borçlanması hakkı iÅŸçiye tanınmıştır. KÇÖ’den faydalanan iÅŸçi hakkında hüküm bulunmadığından iÅŸçinin prim borçlanabilmesi hakkı ÅŸu an için saklıdır.
SORU : KÇÖ bildirirken, yıllık izinlerimiz de kullanılmış gibi gösterilmiÅŸ ve bu yüzden eksik gün ödeme aldık. Bununla ilgili ne yapılabilir?
CEVAP :
Çalışılmakta olduÄŸunuz iÅŸyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden iÅŸin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak iÅŸçinin çalışmadan geçirdiÄŸi zamanın 15 günü çalışılmış sayılır.
SORU : Part time sigortasız bir çalışan olarak, süreçte iÅŸsiz kaldım. Resmiyette bildirilmediÄŸim için hiçbir hak talep edemez miyim? Åžikâyet edersem bana da cezası olur mu?
CEVAP :
BulunduÄŸunuz ilin SGK merkezine giderek ÅŸikâyette bulunabilirsiniz. Sadece beyanınız yetmeyebilir tanık, kamera kayıtları, maaÅŸ aldığınıza dair kanıtlar olması lazım ya da iÅŸ mahkemesinde dava açarsınız.
SORU : Yasak gelmeden önce iÅŸten çıkartıldım. Ä°ÅŸe iade davası hakkım tazminat hakkım var mı?
CEVAP :
Tazminat hakkınız 5 yıl süre ile zamanaşımına uÄŸrar koÅŸulları saÄŸlandığı durumda yararlanırsınız, iÅŸe iade davasında Yargıtay belirli süreli iÅŸ sözleÅŸmelerinde yaralanamazsınız demekte.
SORU : Ä°ÅŸyerim beni sadece ücretsiz izinde gösteriyor, sigorta yapmıyor ama adıma KÇÖ'ye de baÅŸvurmamış bu yüzden ödeme alamıyorum. Bilgim dışında bunu yapma hakkı var mı?
CEVAP :
Kısa çalışma kanunda askı süresi en fazla 3 ay ile sınırlanmakta. Bu süre sona erdikten sonra askı hali kendiliÄŸinden sona erer. 3 aylık azami süre geçmesine raÄŸmen, kısa çalışmayı gerektiren zorlayıcı neden devam ediyorsa iÅŸçi ve iÅŸveren anlaÅŸarak ücretsiz izin yoluyla askı hali devam ettirilebilir.
SORU : KÇÖ uzadıkça uzuyor ve yüz yüze çalışıyorum, benim sigortamın yatması için iÅŸ yerime ne demeliyim?
CEVAP :
Çalıştığınız süreye iliÅŸkin kurumunuz sigortanızı yatırmak zorunda.
SORU : Normalde yasal olarak en fazla 40 saat derse girebilirim ama kurumda 45 saat derse giriyorum. Ek ders ücretini nasıl alırım?
CEVAP :
5580 sayılı Özel ÖÄŸretim Kurumları Kanununun 9. Maddesinde;
“Kurumlardaki ek ders ücreti miktarı, resmî okullar için tespit edilen miktardan az olamaz. Ancak, 8 inci madde uyarınca resmî okul ve kurumlardan ücretli olarak görevlendirilenlere verilecek ek ders ücreti miktarı, resmî okullar için tespit edilen ek ders ücretinin iki katını geçemez.”
Milli EÄŸitim Bakanlığı Özel ÖÄŸretim Kurumları YönetmeliÄŸinin 43. Maddesinde;
“Okullarda görevli öÄŸretmenler ile ders saati ücretli olarak görevlendirilen uzman öÄŸreticiler haftada en fazla aylık karşılığı 20 saat, ders saati ücretli 20 saat olmak üzere toplam 40 saate kadar ders okutabilir.”
Hükümleri yer almaktadır. Söz konusu hükümlerin birlikte deÄŸerlendirilmesi sonucunda asıl görevli aylık ücretli eÄŸitim personeline aylık ücretleri karşılığı belirlenen haftalık ders saatleri sayısından daha fazla ders verilmesi halinde ek ders ücreti ödenmesi gerekeceÄŸi anlaşılmaktadır. Ek ders ücretinin kurumca verilmemesi halinde; ödenmesi için mehil süresi verilip ödenmediÄŸi takdirde sözleÅŸmenin feshedileceÄŸini belirtir ihtarname noter aracılığıyla gönderilmelidir. Herhangi bir sonuç alınamaması halinde dava yoluna baÅŸvurulmalıdır.
SORU : Resmi programda 20 saat dersim görülmesine raÄŸmen gayri resmi 45 saat derse giriyorum. Ücretini nasıl alabilirim?
CEVAP :
Bu durumda; asıl görevli aylık ücretli eÄŸitim personeline aylık ücretleri karşılığı belirlenen haftalık ders saatleri sayısından daha fazla ders verilmesi halinde ek ders ücreti ödenmesi gerekeceÄŸi anlaşılmaktadır. Ek ders ücretinin kurumca verilmemesi halinde; ödenmesi için mehil süresi verilip, ödenmediÄŸi takdirde sözleÅŸmenin feshedileceÄŸini belirtir ihtarname noter aracılığıyla gönderilmelidir. Herhangi bir sonuç alınamaması halinde dava yoluna baÅŸvurulmalıdır.
SORU : Hafta sonu ve akÅŸam mesai ücretim verilmiyor. Ne yapmam lazım?
CEVAP :
Ä°ÅŸ Kanunu gereÄŸi haftada 45 saati aÅŸan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edilmektedir. Haftalık çalışma süresi hesap edilirken, sadece ders saati deÄŸil etüt ve birebir çalışmaları için kurumda geçen zaman da fazla çalışma hesabına dâhil edilir. Haftalık 45 saati aÅŸan çalışmalar için ödeme yapılmıyorsa dava yoluyla fazla çalışma alacağı da istenebilir.
SORU : SözleÅŸmem 1 Eylülde baÅŸladı ama ben 1 AÄŸustos'ta okula baÅŸladım. Aradaki 1 aylık ücreti nasıl alabilirim, sigorta kaybım için ne yapmalıyım?
CEVAP :
Bu hususta öncelikle SGK ya çalışılan ve sigorta yapılmayan süre için hizmet tespitine yönelik baÅŸvuru yapılıp SGK tarafından çalıştığınız kanaatine varılırsa iÅŸverene idari para cezası ve primlerinizin yatırılması yönünde yaptırım uygulanacaktır. SGK tarafından bu sürede çalışma yamadığınız yönünde kanaate varılması halinde iÅŸ mahkemesinde hizmet tespit davası açılması gerekmektedir. Sonuç olarak; hizmet tespitinizin gerçekleÅŸmesi halinde iÅŸçi alacağı davası da açarak ücret ve diÄŸer alacaklarınızı mahkeme kararının olumlu olması halinde alabilirisiniz.
SORU : En az 1yıllık sözleÅŸme yapılması kanunen hak olduÄŸu halde sözleÅŸmem 10 ay üzerinden yapılıyor. Seminer dönemleri ve yazın ödeme alamıyorum.
CEVAP :
5580 sayılı Özel ÖÄŸretim Kurumları Kanunu’nun 9. maddesinde;
“Kurumlarda çalışan yönetici, öÄŸretmen, uzman öÄŸretici ve usta öÄŸreticiler ile kurucu veya kurucu temsilcisi arasında yapılacak iÅŸ sözleÅŸmesi, en az bir takvim yılı süreli olmak üzere yönetmelikle belirtilen esaslara göre yazılı olarak yapılır. Mazeretleri nedeniyle kurumdan ayrılan öÄŸretmen ve öÄŸreticilerin yerine alınacak olanlar ile devredilen kurumların yönetici, öÄŸretmen ve öÄŸreticileri ile bir yıldan daha az bir süre için de iÅŸ sözleÅŸmesi yapılabilir” hükmü bulunmaktadır.
Bu durumda; 5580 sayılı yasaya göre yapılan iÅŸ sözleÅŸmeleri bir yıldan daha az süreli olamayacağından, okulların kapalı olduÄŸu dönemde fiilen eÄŸitim hizmeti verilmese dahi, bu sözleÅŸmeye tabi öÄŸretmenler ücrete hak kazanırlar. Bununla birlikte okulların kapalı olduÄŸu bu dönemde sınav, etüt ve çeÅŸitli meslek içi eÄŸitim gibi nedenlerle öÄŸretmenlerin okulda hazır bulunmaları gerekebilir. Anılan dönemle ilgili iÅŸverenin ücret ödeme borcunun doÄŸması için öÄŸretmenin sözleÅŸme, yasa veya yönetmeliklerden kaynaklanan diÄŸer görevlerini yerine getirmiÅŸ olması gerekir. Ancak kurumun kapalı olduÄŸu dönemde çalıştığını ve kendisine verilen görevleri yerine getirdiÄŸini kanıtlayamayan öÄŸretmenin ücrete hak kazanılması olanağı bulunmamaktadır.
SORU : SözleÅŸmelerimi okuyarak kabul etme hakkım ve 1 nüshasının tarafıma verilmesi ÅŸeklinde talebim reddedildi. Bu yasal mı?
CEVAP :
Ä°ÅŸ sözleÅŸmeleri çoÄŸunlukla iÅŸverenlerce tek taraflı ve matbu olarak hazırlanıp iÅŸçiye sadece imza atması bırakılmış biçimde yapılmaktadır. Bir iÅŸçinin çalışacağı ÅŸartları tam olarak bilmesi, anlaması ve iradi olarak kabul etmesi gerekmektedir. Dolayısıyla çalışma ÅŸartlarının düzenlendiÄŸi sözleÅŸmenin iÅŸçiye verilmemesinin hak ihlali oluÅŸturacağı açıktır. Nitekim 5580 sayılı Kanun uyarınca sözleÅŸmelerin üç nüsha hazırlanarak imzalanması, bu nüshalardan birinin iÅŸçiye verilmesi öngörülmüÅŸtür. Ayrıca bu sözleÅŸmenin kiÅŸisel veriler içermesi nedeniyle iÅŸçilerin kendi sözleÅŸmesini paylaÅŸmayan iÅŸveren hakkında bu hususta yetkili kurumlara baÅŸvurması mümkündür.
SORU : Her ay olan AGÄ° ödemelerim ve yılda 1kez eÄŸitim ödeneÄŸi hakkım, anlaÅŸma yaptığım aylık ücret içerisinde olduÄŸu söylenerek bu ödemeleri alamıyorum. Kanunen haklarım nelerdir?
CEVAP :
AGÄ° (Asgari Geçim Ä°ndirimi) ödemesi, devletin iÅŸçiden alacağı verginin bir kısmından iÅŸçi lehine vazgeçmesiyle doÄŸan bir alacak kalemidir. Yılda bir kez eÄŸitime hazırlık maksadıyla eÄŸitim personeline iÅŸverence ödenmesi gereken sosyal ödemeye “eÄŸitim ödeneÄŸi” denilmektedir. Bu ödemelerden AGÄ° her ay, eÄŸitim ödeneÄŸi her yıl ödenmelidir. AGÄ°’nin ödenmemesi durumunda iÅŸverene vergi cezası uygulanabilir. Hem AGÄ° hem de eÄŸitim ödeneÄŸinin kurumdan ödemesinin talep edilmesi mümkündür. Talep karşılanmadığı takdirde dava açmak mümkündür.
SORU : Çalışma sürecim boyunca mobinge uÄŸradım. Mobingi ispatlayabilmenin yasal yolları nelerdir ve iÅŸi bırakırsam haklarım var mıdır?
CEVAP :
Mobbing (yıldırma), hem iÅŸ hukuku hem ceza hukuku baÄŸlamında sonuçları olabilen bir davranıştır. Mobing sıklıkla fail ile maÄŸdur baÅŸ baÅŸa olduÄŸu durumda gerçekleÅŸmektedir, dolayısıyla bir iÅŸçinin hiçbir geçerli sebep yokken mobbing iddiasında bulunması hayatın olaÄŸan akışına aykırıdır. Bunun yanında mobbingin gerçekleÅŸme ÅŸekli her zaman fiziksel zarar biçiminde gözlenmemesi onun psikolojik zarar yaratmadığı anlamına gelmez. Gerek psikolojik zarar gerek fiziksel zarar olduÄŸu durumlarda bu durum raporlanarak ispat edilebilir. Ä°ÅŸin bırakılmasının sebebi mobbinge maruz kalmak olduÄŸu ortaya konulmuÅŸsa mobbing failinden tazminat talep edilebilir.
SORU : Ä°lk aylarda resmiyet dışı çalıştırıldım ödemelerim elden yapıldı. Daha sonra sigortam baÅŸladı fakat bu defa asgari ücretten ödemem banka üzerinden geri kalanı yine elden ödenmekte. Bu ÅŸekilde sigortam en düÅŸük miktardan yatırıldığı için hak kaybına uÄŸramaktayım. Ne yapabilirim?
CEVAP :
Kayıt dışı iÅŸçi çalıştırmak iÅŸveren için suçtur. Bu biçimde yaptırılan çalışma resen ya da ÅŸikâyetle yetkili kurumlarca incelendiÄŸinde iÅŸverene ceza uygulanması gerekir. Kayıtışı çalışmanın en yaygın biçimi olan sigortanın düÅŸük gösterilmesi ve elden ödeme yapılmasında ücretin ödendiÄŸini ispat yükümlülüÄŸü iÅŸverene aittir. Bu hususta dava açılarak gerçek ücretin tespitiyle bu tutardan hesaplanacak eksik ödenen sigorta primlerinin tahsili mümkün olabilmektedir.
SORU : AnlaÅŸma yaptığım ders harici öÄŸrenci takibi adı altında etüt, nöbet, kurum reklamı adına saha çalışmaları, satış, veli ve öÄŸrenci aramaları gibi iÅŸlerden sorumlu tutuluyorum ve bunlar için hiçbir ödeme almıyorum. Tespiti noktasında yasal olarak alacak haklarım var mıdır?
CEVAP :
Ä°ÅŸ hukukunda, iÅŸçi yaptığı çalışmayı ispat etmesi kaydıyla yaptığı tüm çalışmaları ve bu çalışmaların gerektirdiÄŸi masrafları iÅŸverenden talep edebilir. Ä°ÅŸ tanımının dışında çalışmaya kimse zorlanamaz, sözleÅŸme dışındaki hususlarda yapılan çalışmalara ücret ödenmesi gerekmektedir. Ödeme yapılmıyorsa çalışmanın tespitiyle bu çalışmaların karşılığının belirlenerek iÅŸverenden ödenmesinin mahkemeden talep edilmesi mümkündür.
Sorularınızı bilgi@osobder.org adresine gönderebilirsiniz